ÖZET

Bu çalışma, en yaygın tıp teknolojilerinden olan tıbbi görüntüleme cihazlarının Türkiye’de hekimlerin mesleki bağımsızlığı üzerindeki etkisini incelemektedir. Tıbbi görüntüleme cihazlarının sunduğu olanaklar, hekimlerin otoritesini ve mesleki bağımsızlığını güçlendirmekte önemli bir rol oynamış, fakat aynı zamanda sağlık harcamalarının artmasına neden olmuştur. Bu harcamaları kontrol altına almak için 1970’lerden başlayarak sağlık hizmeti sunumu ve finansmanında gerçekleştirilen değişiklikler, hekimlerin, aralarında teknoloji kullanımı da olmak üzere, faaliyetlerini kontrol altına almayı ve denetlemeyi de amaçlamıştır. Bu değişikliklerin hekimlerin mesleki bağımsızlığı nasıl etkilediği, tıp sosyolojisi ve meslekler sosyolojisi alanında önemli bir yer tutmuştur. Bu çerçeveden yola çıkan çalışma, Ankara’da uzman hekimlerle yapılmış görüşmelere dayanarak, tıbbi görüntüleme cihazı kullanımı bağlamında hekimlerin mesleki bağımsızlıklarının boyutunu ve cihaz kullanımının hekimlik pratikleri üzerindeki etkilerini incelemektedir. Çalışma, bu inceleme için yalnızca teknolojinin hızı ve doğasını değil, hekimlerin sağlık hizmetleri alanındaki diğer aktörlerle kurdukları ilişkileri ve sağlık sistemin yapısal özelliklerini de ele almak gerektiğini ileri sürmektedir.

ABSTRACT

MEDICAL IMAGING DEVICES AND PHYSICIAN AUTONOMY: A CONFLICTUAL RELATIONSHIP

This study examines the impact of medical imaging devices on physician autonomy in Turkey. While the opportunities provided by these devices have helped strengthen physician authority and autonomy, they have also led to skyrocketing healthcare costs. Since 1970’s, in order to control the costs, changes have been implemented in the provision and financing of the healthcare, which also aimed to control and audit physician activity, including use of technology. The impact of these changes on professional autonomy have a significant place in the medical sociology and sociology of professions literature. Drawing from this framework and interviews conducted with medical specialists in Ankara, this study examines the physician autonomy with regards to their use of medical imaging devices and how these devices affect their daily medical practices. The study argues that this requires not only addressing the nature and pace of technologies but also physicians’ relationships with other actors in healthcare and the structural characteristics of the health system.